Λανθασμένες αντιλήψεις στην αντιμετώπιση των κρουστικών υπερτάσεων

Πολλές φορές έχουμε ακούσει ότι κατά τη διάρκεια μιας καταιγίδας βγάζοντας τις ηλεκτρικές και τις ηλεκτρονικές συσκευές (τηλεοράσεις, ηλεκτρονικούς υπολογιστές, FAX, Hi-Fi κτλ) από την πρίζα μπορούμε να αποτρέψουμε την καταστροφή τους από υπερτάσεις. Αυτό δείχνει ότι ο κόσμος πλέον γνωρίζει τις συνέπειες που μπορεί να έχει σε ηλεκτρικά και ηλεκτρονικά συστήματα η πτώση ενός κεραυνού, δεν γνωρίζει όμως ποιος είναι ο σωστός τρόπος αντιμετώπισής του.

Σε περίπτωση που ένας κεραυνός πλήξει μια κατανάλωση ή ένα αγώγιμο δίκτυο παροχής (ΔΕΗ, ΟΤΕ, ΕΥΔΑΠ) το οποίο τροφοδοτεί ακόμη και υπόγεια την κατανάλωση αυτή, επικίνδυνες υπερτάσεις θα δημιουργηθούν στις ηλεκτρικές εγκαταστάσεις και θα προκαλέσουν ακαριαία καταστροφή ή βαθμιαία φθορά που τελικά θα οδηγήσει στην καταστροφή των συστημάτων αυτών (βλ. εικόνα 1) και στην εκδήλωση πυρκαγιάς στους ηλεκτρικούς πίνακες και την ηλεκτρολογική εγκατάσταση του κτιρίου (βλ. εικόνα 2).
Ακόμη και εάν το κτίριο διαθέτει Εξωτερικό Σύστημα Αντικεραυνικής Προστασίας (αλεξικέραυνο), οι υπερτάσεις αυτές δεν μπορούν να αποφευχθούν. Το Εξωτερικό Σύστημα έχει ως κύριο σκοπό την προστασία του κτιρίου από άμεση κεραυνοπληξία και όχι των εσωτερικών του εγκαταστάσεων.

Εικόνα 1: Κύρια αίτια δημιουργίας κρουστικών υπερτάσεων

Απομονώνοντας λοιπόν τις ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές από την παροχή τους, ναι μεν λύνουμε το πρόβλημα καταστροφής τους από τις υπερτάσεις, δεν λύνουμε όμως το πρόβλημα του κινδύνου καταστροφής τους από την εκδήλωση πυρκαγιάς που θα προκληθεί από την ηλεκτρική εγκατάσταση του κτιρίου. Παράλληλα η χρήση μόνο σταθεροποιητών τάσης (UPS) και μετασχηματιστών 1:1 δεν μπορεί να προστατεύσει της ηλεκτρικές συσκευές από κρουστικές υπερτάσεις και μάλιστα θα πρέπει και εκείνα να προστατεύονται.
Υπάρχει όμως και η σωστή λύση στο πρόβλημα των υπερτάσεων από κεραυνούς. Χρησιμοποιώντας τους λεγόμενους Απαγωγούς Κρουστικών Υπερτάσεων (βλ. εικόνα 3) οι υπερτάσεις μπορούν να περιοριστούν, περιορίζοντας παράλληλα τους κινδύνους πυρκαγιάς και τους κινδύνους της καταστροφής που διατρέχουν τα ηλεκτρικά και τα ηλεκτρονικά συστήματα. Η χρήση Απαγωγών Κρουστικών Υπερτάσεων είναι απαραίτητη ανεξάρτητα εάν υπάρχει ή όχι Σύστημα Εξωτερικής Αντικεραυνικής Προστασίας, αφού όπως προαναφέραμε τα αίτια δημιουργίας κρουστικών υπερτάσεων είναι ποικιλόμορφα. Η αποτελεσματική προστασία επιτυγχάνεται με τη σωστή επιλογή και τοποθέτηση των Απαγωγών Κρουστικών Υπερτάσεων που καθορίζονται από εθνικά, ευρωπαϊκά και διεθνή πρότυπα. Παράλληλα, όλοι οι Απαγωγοί θα πρέπει να ικανοποιούν τις απαιτήσεις αυτών των προτύπων και οι οποίες επαληθεύονται μόνο με τις εργαστηριακές δοκιμές που καθορίζουν τα ίδια πρότυπα.

	Εικόνα 2: Καταστροφή ηλεκτρικού πίνακα από κρουστικές υπερτάσεις σε κτίριο που είχε Σύστημα Εξωτερικής Αντικεραυνικής Προστασίας

Εικόνα 3: Απαγωγοί Κρουστικών Υπερτάσεων για εγκατάσταση στο γενικό πίνακα και σε πρίζα (ενεργειακή και τηλεφωνική)
Εικόνα 4: Καταστροφή ηλεκτρικής εγκατάστασης από κρουστικές υπερτάσεις από πτώση κεραυνού

Νικόλαος Κόκκινος, Δρ Ηλεκτρολόγος Μηχανικός,Τομέας Έρευνας, Ανάπτυξης και Πιστοποίησης

πηγή: elemko.gr - electrology.mysch.gr